پرده‌برداری از ویرانی یک شهر بزرگ باستانی

 شهر باستانی ارزشمند و بسیار بزرگ «بَرات» سَروستان بدون انجام هیچ گونه کاوشی در زیر چرخ های قطار شهری جان می دهد تا باردیگر بیننده ی ویرانی یکی از مهم ترین شهرهای ایران باشیم. این شهر تاریخی که گستره ای بیش از 50 - 60 هکتار را در برمی گیرد درگذشته گذرگاه و پیوند دهنده ی شیراز به خاور(:شرق) استان، کرمان بوده است که هم اکنون سرپرستان راه آهن بدون درخواست آگاهی(:استعلام) از سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با ساخت جاده این شهر را به دو نیم کرده و بخشی از آن را ویران کرده‌اند!
به گزارش اَمُرداد، این شهر پهناور و مهم که در 25 کیلومتری شمال باختری(:غربی) سروستان پارس(:فارس) جای گرفته در دامنه‌ی کوه نامیده شده به دژ (:قلعه) گُریخته شکل گرفته که مانده‌های(:بقایای) آن به گونه‌ی تپه های کم خیز(:کم ارتفاع) و شیب‌دار است که از جاده‌ی اصلی دور افتاده و با توجه به نمونه سفال‌های موجود وابسته به سده‌های آغازین اسلامی است که بیشتر این سفال ها از آنِ روزگار ایلخانی و تیموری است. با این همه به شوَند (:دلیل) نبود(:عدم) کاوش های باستان‌شناسی و مطالعات هدفمند، داده‌های(:اطلاعات) ما از آن بسیار اندک است. اما بدون دودلی(:تردید) با انجام کاوش های باستان‌شناسی می‌توان دیرینگی(:قدمت) آن را حتا تا پیش از ساسانی به پَس (:عقب) بُرد. در این شهر با پَراکنش سفال‌ها رو به‌رو هستیم.
نکته ی در خُور نگرش(:قابل تامل) این است که، در جای جای این شهر بزرگ باستانی کَنده‌کاری‌های غیرمجاز انجام گرفته و لایه‌های باستان شناسانه‌ی آن را ویران کرده اند. از دگرسو، پیشرفت زمین‌های کشاورزی و دست اندازی برخی از آنان، آسیب‌های برگشت‌ناپذیری(:غیرقابل جبران) را به این میدان(:محوطه) پهناور و بزرگ وارد کرده است که به آشکاری دیده می شود.
باستان‌شناسان و کارشناسان نیز از شهر «بَرات» با نام شهر بازرگانی و صنعتی یاد می کنند. آنان می‌گویند، در پیرامون این شهر بارو و کَندَگ(:خندق) وجود ندارد و آن چه وابسته (:مشروط) است، می‌تواند شهر صنعتی و بازرگانی باشد که سنگربندی‌های(:استحکامات) دفاعی شهر در آن آشکار است.
اما هیچ کدام از این ارزش ها شوَندی نشده است تا سرپرستان(:مسوولان) راه آهن از دست‌اندازی‌ها(:تعرض) به این شهر چشم پوشی کنند.
با این همه پیگیری‌های ما با مدیرکل میراث فرهنگی استان و مدیر میراث فرهنگی سروستان به نتیجه‌ای نرسید و هیچ‌کدام پاسخ‌گوی تلفن‌ها نبودند!
سرپرست حَرايم سازمان میراث فرهنگی استان نیز، در همین زمینه به اَمرداد می‌گوید: «سرپرستان قطار شهری در گام(:فاز) یک، بدون درخواست آگاهی از سازمان میراث فرهنگی کار خود را انجام داده اند. اداره‌ی میراث فرهنگی پس از آن که جاده را کشیدند و شهر را از میان به دو نیم کردند، آگاه شده و پس از آگاهی نیز، ما زود دستور ایست(:توقف) آن را دادیم».
پاک نژاد، ادامه می‌دهد: « همین دیروز در نشستی ما با سرپرستان راه آهن گفت و گو داشتیم و در حال بررسی و گفت و شنود (:مذاکره) با آنان هستیم. سرپرستان پیشین راه آهن آغاز کننده‌ی(:مرتکب) گناه شدند و پروژه را به گروه نو (:جدید) سپرده اند. آنان نیز می‌گویند، ما پروانه‌ی(:مجوز) کار داریم».
این کارشناس باستان‌شناسی اداره ی میراث فرهنگی می افزاید: «ما شکایتی هم نوشتیم و پیگیر داستان هستیم و امیدواریم که بتوانیم به نتیجه‌های خوبی برسیم یا دست کم کاوش‌های نجات بخشی ناگزیری(:اضطراری) در آن انجام گیرد. به هر روی مدیران رَده بالا در هر دو سازمان، تصمیمات فرجامین را خواهند گرفت».
به گزارش اَمرداد، به شوَند ناتوانی‌(:‌ضعف) سازمان میراث فرهنگی در اجرای قانون های میراثی و همچنین نبود همکاری در میان دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و رعایت نکردن قانون‌های موجود به وسیله‌ی بیشتر اُرگان‌ها، میراث فرهنگی که باید همه‌ی توان خود را بر روی کارهای پژوهشی و مهم‌تر از همه پاسداری و حفاظت از یادمان های ملی و تاریخی  بگذارد، پِیاپِی درگیر پرونده‌های این چُنینی است. هر چند که در فرجام این یادگارهای ارزشمند نیاکانی است که فدا شده و از میان می روند تا بخشی از هویت و شناسنامه‌ی ما از چهره‌ی روزگار پاک شود. این شهر و میدان تاریخی، تنها و نخستین یادمانی نیست که گرفتار تصمیمات اشتباه و نادرست مدیران شهری شده است، بلکه درآینده نیز تپه‌ها و میدان‌های باستانی درگیر چنین رَوندی خواهند شد و تا مدیران رَده بالای فرهنگی کشور و نمایندگان خانه ی ملت (مجلس) در این باره کار ویژه و پایه‌ای و بُنیادین (اصولی) انجام ندهند این داستان تکرار خواهد شد.
از ویژگی‌های شهر باستانی «بَرات»، وجود کاریزها(:قنات) است که برای سیستم آب رسانی شهر ساخته شده که از دامنه ی کوه به سوی شهر کشیده شده است. پدیداری آب انبارهای فراوان که ذخیره ی آب را در درازای سال انجام می دادند از دیگر ویژگی های این شهر است.
در میان این شهر مانده های سازه های برجسته (:شاخص) وجود دارد. سازه هایی مانند، مدرسه و مسجد. مانده های سطحی نشان از سازه های مهم دارد. بر پایه ی گواهان (:شواهد) سطحی، در این شهر تا سده های چهار و پنجم مَهی(:قمری) زندگی درجریان بوده و تداوم نِشیمَن(:سکونت) وجود داشته که به شوندهای ناروشنی در دوره های سِپسین خالی از نِشیمن شده است.
در این شهر بزرگ به گونه ی پراکنده با دست بند، آوَندهای(:ظروف) شیشه ای و شکسته های هاوَن سنگی رو به رو می شویم. بر پایه ی گواهان موجود، برای سازه‌های آبی از سنگ و ساروج( آب انبار) و برای خانه‌ها از سنگ و گچ بهره گرفته شده است. به شوَند جای‌گیری این میدان در دامنه‌ی کوه، سطح آن پوشیده از رسوبات است.
گورستان کهن و بزرگی که بیش از 1500 مترمربع است در گوشه ی جنوب باختری(:ضلع جنوب غربی) این شهر وجود دارد که همه‌ی این داشته ها و داده ها بر ارزشمندی و بی همتایی این شهر می افزاید و بایسته (:ضروری) است که در پاسداشت و حفظ آن بکوشیم و از آسیب‌های بیشتر پیشگیری کنیم تا بتوانیم آن را به آیندگان بسپاریم.
باید دانست که یاد و خاطره‌ی این شهر کهن و باستانی هیچ گاه از ذهن مردم پاک نشده و هنوز هم ما در این منطقه با نام خانوادگی براتی رو به‌رو هستیم و همه ی این‌ها بر ارزشمندی آن می‌افزاید.
این شهر بزرگ تاریخی با نام مجموعه تپه های شهر «برات» در تاریخ 8 اَمردادماه 1381 خورشیدی با شماره‌ی 6081 در سیاهه‌ی یادمان های ملی به ثبت رسیده است.